Nederlands Polski

Uprowadzenie dziecka za granicę - prawa rodziców wg Konwencji Haskiej


 

W dzisiejszych czasach możemy zaobserwować stale rosnÄ…cÄ… liczbÄ™ zwiÄ…zków i małżeÅ„stw zawieranych z osobami innej narodowoÅ›ci. Przemieszczanie siÄ™ rodzin pomiÄ™dzy paÅ„stwami celem utrzymania kontaktów z ojczyznÄ… oraz chęć powrotu do kraju pochodzenia, czÄ™sto prowadzi do konfliktów miÄ™dzy małżonkami. W sytuacji rozpadu rodziny, pojawia siÄ™ realny problem wspólnego wykonywania wÅ‚adzy rodzicielskiej. Brak porozumienia może być przyczynÄ… transgranicznych uprowadzeÅ„ dzieci przez rodziców. Warto jednak zaznaczyć, że rodzic uprowadzonego dziecka nie pozostaje bezsilny - może skorzystać z pomocy prawnej, zagwarantowanej przez specjalnÄ… konwencjÄ™.

GÅ‚ównym instrumentem prawnym, caÅ‚oÅ›ciowo regulujÄ…cym kwestiÄ™ porwaÅ„ rodzicielskich w przypadku uprowadzenia lub zatrzymania dziecka w innym paÅ„stwie, jest Konwencja dotyczÄ…ca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicÄ™. Przedmiotem dokumentu sporzÄ…dzonego w Hadze dnia 25 października 1980 r., jest zapewnienie niezwÅ‚ocznego powrotu dziecka do kraju, z którego zostaÅ‚o bezprawnie wywiezione oraz zagwarantowanie sprawowania bezpoÅ›redniej opieki i wykonywania kontaktów, zgodnie z przepisami okreÅ›lonymi przez paÅ„stwo – stronÄ™ konwencji. Obecnie akt prawny wiąże 97 paÅ„stw, w tym PolskÄ™ oraz HolandiÄ™. Warto zwrócić uwagÄ™ na wymagania, jakie muszÄ… być speÅ‚nione, aby móc skorzystać z praw zagwarantowanych w Konwencji. Przepisy Konwencji, zwanej popularnie haskÄ…, znajdujÄ… zastosowanie wyÅ‚Ä…cznie w przypadkach uprowadzeÅ„ miÄ™dzynarodowych. NiezbÄ™dne jest, aby oba paÅ„stwa -zarówno to, w którym dziecko miaÅ‚o miejsce pobytu przed zatrzymaniem i uprowadzeniem jak i to, do którego zostaÅ‚o wywiezione, bÄ…dź jest w nim zatrzymane – byÅ‚y sygnatariuszami Konwencji. Wymogiem pozostaje również obowiÄ…zek posiadania przez dziecko staÅ‚ego pobytu w jednym z umawiajÄ…cych siÄ™ paÅ„stw oraz odpowiedniego wieku, gdyż akt ten obejmuje dzieci wyÅ‚Ä…cznie do momentu osiÄ…gniÄ™cia przez nie 16 roku życia. W celu skutecznego powrotu dziecka należy wykazać, że uprowadzenie byÅ‚o bezprawne. Aby zapewnić jednolite rozumienie tego pojÄ™cia, Konwencja w artykule 3. zawiera jego definicjÄ™ legalnÄ…. Uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka bÄ™dzie uznane za bezprawne, jeżeli nastÄ…piÅ‚o z naruszeniem czyjegoÅ› prawa do opieki nad dzieckiem, które byÅ‚o skutecznie wykonywane lub byÅ‚oby wykonywane, gdyby do uprowadzenia lub zatrzymania nie doszÅ‚o. Istotne jest, aby to prawo do opieki wynikaÅ‚o w z mocy samego prawa, z ugody majÄ…cej moc prawnÄ… w Å›wietle ustawodawstwa paÅ„stwa-strony Konwencji lub z orzeczenia sÄ…dowego lub administracyjnego.Najskuteczniejsze rezultaty dziaÅ‚ania Konwencji obserwujemy w sytuacji, gdy dziecko ma ustalone miejsce pobytu przy jednym z rodziców – najczęściej w wyroku rozwodowym, bÄ…dź w planie wychowawczym. TrudnoÅ›ci napotykamy przy sprawach, w których miejsce pobytu nie jest ustalone w ogóle, bÄ…dź rodzice ustanowili tzw. opiekÄ™ naprzemiennÄ…. W takich przypadkach należy odwoÅ‚ać siÄ™ do prawa rodzica do kontaktów z dzieckiem wykonywanych osobiÅ›cie oraz wÅ‚adzy rodzicielskiej. Podczas kontaktów bowiem osoba wykonuje osobistÄ… opiekÄ™ na dzieckiem – a zatem jej prawo wynika z samego faktu uregulowania kontaktów. WÅ‚adza rodzicielska zaÅ› to przede wszystkim piecza na dzieckiem i jego majÄ…tkiem, realizowana nie tylko poprzez dziaÅ‚ania faktyczne – podpisanie podania o przyjÄ™cie do placówki szkolnej, ale także poprzez możliwość decydowania i planowania przyszÅ‚oÅ›ci dziecka – jak na przykÅ‚ad to, gdzie dziecko bÄ™dzie zamieszkiwaÅ‚o. Innymi sÅ‚owy: nawet, jeÅ›li w wyroku rozwodowym lub planie wychowawczym nie znajdzie siÄ™ zapis, przy którym z rodziców znajdowaÅ‚o siÄ™ bÄ™dzie miejsce pobytu dziecka po rozstaniu, to możemy skorzystać z Konwencji odwoÅ‚ujÄ…c siÄ™ do prawa do osobistej stycznoÅ›ci z dzieckiem – kontaktów lub do wÅ‚adzy rodzicielskiej – rozumianej, jako możliwość wspóÅ‚decydowania o istotnych sprawach dziecka, jakÄ… niewÄ…tpliwie jest miejsce zamieszkania.

Jak wyglÄ…da tryb postÄ™powania w sprawie o powrót uprowadzonego dziecka? Konwencja zobowiÄ…zuje każde paÅ„stwo do wyznaczenia organu centralnego w celu realizacji wynikajÄ…cych dla niego obowiÄ…zków. Do takiego organu należy zgÅ‚osić siÄ™ z wnioskiem o wydanie dziecka, najlepiej niezwÅ‚ocznie, jednak nie później niż w terminie roku od uprowadzenia dziecka. W Polsce podmiot wÅ‚aÅ›ciwy stanowi Ministerstwo SprawiedliwoÅ›ci. Jego zadaniem jest przekazanie wniesionego dokumentu do odpowiedniego organu centralnego paÅ„stwa, w którym dziecko zostaÅ‚o zatrzymane. ZobowiÄ…zuje to tamtejszy organ do podjÄ™cia odpowiednich kroków. Wniosek o zwrot dziecka można napisać samodzielnie. FunkcjonujÄ… jednak uÅ‚atwienia w postaci gotowego formularza, bÄ™dÄ…cego zaÅ‚Ä…cznikiem do Konwencji Haskiej, co pozwala uniknąć pominiÄ™cia niezbÄ™dnych informacji. Samo postÄ™powanie zwiÄ…zane z powrotem dziecka zasadniczo nie wiąże siÄ™ z koniecznoÅ›ciÄ… poniesienia kosztów przez wnioskodawcÄ™. Jako jego zaletÄ™ można wymienić szybkość, gdyż przepisy wskazujÄ… czas szeÅ›ciu tygodni na rozpoznanie wniosku przez sÄ…d paÅ„stwa, do którego dziecko bezprawnie zabrano. W przypadku upÅ‚ywu tego terminu i braku decyzji w sprawie, wnioskodawca lub organ centralny paÅ„stwa wezwanego może żądać przedstawienia powodów zwÅ‚oki.

Wydana decyzja nie zawsze bÄ™dzie korzystna w skutkach dla wnioskujÄ…cego. Wskazane sÄ… sytuacje, gdy sÄ…d w oparciu o przepisy Konwencji może nie zarzÄ…dzić wydania dziecka. Zgodnie z art. 13, stanie siÄ™ tak w przypadku istnienia poważnego ryzyka narażenia dziecka na szkodÄ™ fizycznÄ… lub psychicznÄ…. WÅ‚adza sÄ…dowa lub administracyjna może również odmówić powrotu dziecka, jeżeli stwierdzi, że osoba lub instytucja opiekujÄ…ca siÄ™ nim, nie wykonywaÅ‚a prawa do opieki w czasie uprowadzenia lub zatrzymania albo zgodziÅ‚a siÄ™ lub później wyraziÅ‚a zgodÄ™ na uprowadzenie lub zatrzymanie. Za odmowÄ… wydania dziecka może przemawiać także fakt, że dziecko zdążyÅ‚o siÄ™ przystosować do nowego Å›rodowiska oraz sprzeciwia siÄ™ powrotowi, chyba, że uznaje siÄ™ to za niewÅ‚aÅ›ciwe, ze wzglÄ™du na jego wiek lub stopieÅ„ dojrzaÅ‚oÅ›ci. Decyzje podejmowane przez sÄ…d w każdym wypadku powinny być zgodne z zasadami dotyczÄ…cymi ochrony praw czÅ‚owieka i podstawowych wolnoÅ›ci.

PodsumowujÄ…c, Konwencja Haska daje rodzicom zabezpieczenie przed bezprawnym uprowadzeniem dziecka za granicÄ™. Zawarte w niej postanowienia wiążą paÅ„stwa-strony i zobowiÄ…zujÄ… tym samym ich centralne ograny do podejmowania dziaÅ‚aÅ„ w celu zapewnienia niezwÅ‚ocznego powrotu dzieci, a co za tym idzie - ustalenia ich miejsca przebywania, zapobieżenia dalszemu zagrożeniu lub dalszym szkodom dla zainteresowanych i zapewnienia dobrowolnego wydania dziecka lub doprowadzenia do polubownego rozwiÄ…zania sporu. Należy pamiÄ™tać, że utrata naturalnego Å›rodowiska, poczucia bezpieczeÅ„stwa i zerwanie kontaktów z rodzicem potÄ™gujÄ… negatywne przeżycia dziecka zwiÄ…zane z rozbiciem rodziny. W zwiÄ…zku z tym, upoważnione do czynnoÅ›ci ograny majÄ… zawsze na wzglÄ™dzie interes maÅ‚oletniego oraz kierujÄ… siÄ™ jego dobrem. Rodzic uprowadzajÄ…cy dziecko bez uzyskania zgody drugiego rodzica nie pozostaje bezkarny, a osoba, której prawo do opieki zostaÅ‚o naruszone, może liczyć na kompleksowÄ… pomoc prawnÄ….

 

facebook